Chú thích Triệu_Vân

  1. “Từ điển Tiếng Hán - Tiếng Anh với bính âm tên Triệu Vân”
  2. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu Truyện - Triệu Vân truyện: Tiên chủ (Lưu Bị) tự mình đến doanh quân của Vân xem xét chiến địa, khen rằng: “Tử Long quả thật một thân toàn là đảm vậy.” Rồi cho tấu nhạc uống rượu đến tận đến sáng, từ đấy trong quân gọi Vân là Hổ oai tướng quân. Chữ Hán: 先主明旦自來至雲營圍視昨戰處,曰:「子龍一身都是膽也。」作樂飲宴至暝,軍中號雲為虎威將軍 (Phiên âm: Tiên Chủ minh đán tự lai chí Vân doanh vi thị tạc chiến xử,viết:「Tử Long nhất thân đô thị đảm dã 。」Tác nhạc ẩm yến chí minh ,quân trung hào Vân vi Hổ Uy Tướng quân).
  3. Quyển 3 - Thục thư
  4. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Triệu Vân tự Tử Long, người quận Thường Sơn huyện Chân Định. Chữ Hán: 趙雲字子龍,常山真定人也 (Phiên âm: Triệu Vân tự Tử Long,Thường Sơn Chân Định nhân dã).
  5. "Tư nhan" là chữ thường dùng khi tả phụ nữ, khi tả đàn ông phải viết là "dung mạo". Nhưng ở đây lại dùng chữ "tư nhan" để tả Triệu Vân. (Theo chú thích trong "Tam quốc chí")
  6. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Vân Biệt truyện viết: "Vân mình cao tám thước, tư nhan hùng vĩ". Chữ Hán: 雲別傳曰:雲身長八尺,姿顏雄偉 (Phiên âm: Vân Biệt Truyện viết :Vân thân trường bát xích,tư nhan hùng vĩ).
  7. Tam quốc diễn nghĩa, Hồi thứ 7: Công Tôn Toản lẻn trèo lên sườn núi, trông thấy tướng ấy mình cao 8 thước, mày rậm, mắt to, mặt rộng, má bầu, uy phong lẫm liệt.
  8. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Trong quận kêu gọi, Vân mộ nghĩa binh theo về với Công Tôn Toản. Chữ Hán: 為本郡所舉,將義從吏兵詣公孫瓚 (Phiên âm: vi bổn quận sở cử,tương nghĩa tòng lại binh nghệ Công Tôn Toản).
  9. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: khi Viên Thiệu xưng là Ký Châu mục, Toản rất lo lắng người trong châu ấy sẽ theo về với Thiệu. Chữ Hán: 時袁紹稱兾州牧,瓚深憂州人之從紹也 (Phiên âm: thì Viên Thiệu xưng Kí Châu mục,Toản thâm ưu châu nhân chi tòng Thiệu dã).
  10. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Vân đến xin theo, Toản nói đùa Vân rằng: “Nghe nói người ở quý châu đều đến với họ Viên, chỉ một mình ngươi đổi ý, tỉnh ngộ mà bỏ lối mê đấy ư?” Chữ Hán: 善雲來附,嘲雲曰:「聞貴州人皆願袁氏,君何獨迴心,迷而能反乎」?(Phiên âm: thiện Vân lai phụ,trào vân viết :「văn quý châu nhân giai nguyên Viên thị ,quân hà độc hồi tâm ,mê nhi năng phản hồ ?」)
  11. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Vân đáp: "Thiên hạ loạn lạc, chưa biết ai thế nào, dân chúng chao đảo thống khổ vì chiến loạn, người ở bỉ châu nghị luận, mong theo về bậc chính nhân, vì thế xa rời Viên công mà đến với với tướng quân." Chữ Hán: 雲荅曰:「天下訩訩,未知孰是,民有倒縣之厄,鄙州論議,從仁政所在,不為忽袁公私明將軍也。」 (Phiên âm: Vân đáp viết :「Thiên hạ hung hung,vị tri thục thị,dân hữu đảo huyền chi ách,bỉ châu luận nghị,tòng nhân chánh sở tại,bất vi hốt viên công tư minh tương quân dã 。」)
  12. 1 2 Phạm Diệp, Hậu Hán thư, Quyển 74 (Thượng), Viên Thiệu liệt truyện: Thiệu tự đến đánh Toản, gặp đánh ở phía nam Giới Kiều hai mươi dặm. Quân bộ của Toản có hơn ba vạn người bày trận hình vuông, quân kị ở hai bên, tả hữu đều có hơn năm nghìn quân kị; quân ‘bạch mã nghĩa tòng’ làm trung quân, cũng chia làm hai cánh, tả sang hữu, hữu sang tả, cờ xí mũ giáp sáng rợp trời đất. Thiệu sai Khúc Nghĩa đem tám trăm quân làm tiền phong, lấy nghìn cây nỏ cứng lướt theo, Thiệu tự dẫn mấy vạn quân bộ bày trận ở sau. Nghĩa lâu ngày ở Lương châu, hiểu quen cách đánh trận của người Khương, quân sĩ đều kiêu dũng. Toản thấy quân địch ít, liền xua quân kị muốn vào dày xéo; quân của Nghĩa đều nép dưới khiên không động, chưa đến mấy chục bước thì cùng lúc đều đứng dậy, tung bụi hô lớn, đi lên xông xáo, lúc ấy nỏ lớn cũng bắn, trúng liền tất ngã, vào trận chém hơn nghìn thủ cấp là quân của viên Kí châu Thứ sử Nghiêm Cương mà Toản sắp đặt; quân của Toản tan vỡ, bộ kị bỏ chạy, không còn về trại được. Nghĩa đuổi đến Giới Kiều, hậu quân của Toản quay lại đánh ở trên cầu, Nghĩa lại phá chúng, rồi đến trại của Toản, nhổ phá cửa trại, quân còn lại trong trại đều tan chạy. Chữ Hán: 公孫瓚擊青州黃巾賊,大破之,還屯廣宗,改易守令,冀州長吏無不望風響應,開門受之。紹自往征瓚,合戰于界橋南二十里。瓚步兵三萬餘人為方陳,騎為兩翼,左右各五千餘匹,白馬義從為中堅,亦分作兩校,左射右,右射左,旌旗鎧甲,光照天地。義久在涼州,曉習羌鬥,兵皆驍銳。瓚見其兵少,便放騎欲陵蹈之。義兵皆伏楯下不動,未至數十步,乃同時俱起,揚塵大叫,直前衝突,彊弩雷發,所中必倒,臨陳斬瓚所署冀州刺史嚴綱甲首千餘級。令麴義以八百兵為先登,彊弩千張夾承之,紹自以步兵數萬結陳于後。瓚軍敗績,步騎奔走,不復還營。義追至界橋;瓚殿兵還戰橋上,義復破之,遂到瓚營,拔其牙門,營中餘眾皆復散走。
  13. 1 2 Trần Thọ, Tam quốc chí, Ngụy thư 6, Viên Thiệu truyện: Khúc Nghĩa sau đó cậy công mà kiêu căng, Thiệu bèn giết đi. Chữ Hán: 麴義後恃功而驕恣,紹乃殺之。
  14. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 2, Tiên Chủ truyện: Năm 15 tuổi, được mẹ gửi đi học, cùng với người đồng tông là Lưu Đức Nhiên, và Công Tôn Toản người Liêu Tây đều thờ cố Thái thú Cửu Giang người cùng quận là Lư Thực... Toản với Tiên Chủ (Lưu Bị) là bạn rất thân thiết. Toản nhiều tuổi hơn, nên Tiên Chủ coi như anh trai. Chữ Hán: 年十五,母使行學,與同宗劉德然、遼西公孫瓚俱事故九江太守同郡盧植。而瓚深與先主相友。瓚年長,先主以兄事之
  15. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Vân nhân vì có tang anh trai, bèn từ giã Toản tạm thời về quê, Tiên chủ biết Vân không trở lại, nắm chặt tay không nỡ rời xa, Vân từ tạ rằng: "Sau này chẳng thể quên ơn đức vậy." Chữ Hán: 雲以兄喪,辭瓚暫歸,先主知其不反,捉手而別,雲辭曰:「終不背德也。」 (Phiên âm: Vân dĩ huynh tang,từ Toản tạm quy,Tiên Chủ tri kì bất phản,tróc thủ nhi biệt,Vân từ viết :「Chung bất bối đức dã 。」)
  16. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 2, Tiên Chủ truyện: Tiên Chủ (Lưu Bị) chạy đến Thanh châu. Thứ sử Thanh châu là Viên Đàm, trước đây được Tiên Chủ tiến cử làm Mậu tài, dẫn quân bộ kỵ đến nghênh đón Tiên Chủ. Tiên Chủ theo Đàm đến Bình Nguyên, Đàm vội sai sứ đến bạch với Thiệu. Thiệu phái tướng sĩ các lộ quân đến đón, lại thân ra khỏi Nghiệp Thành hai mươi dặm, cùng với Tiên Chủ tương kiến. Nguỵ thư chép: Bị về với Thiệu, cha con Thiệu dốc lòng cung kính trọng vọng. Chữ Hán: 先主走青州。青州刺史袁譚,先主故茂才也,將步騎迎先主。先主隨譚到平原,譚馳使白紹。紹遣將道路奉迎,身去鄴二百里,與先主相見。 魏書曰:備歸紹,紹父子傾心敬重。
  17. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: Tiên chủ tới chỗ Viên Thiệu, Vân biết nên đến Nghiệp quận. Tiên chủ với Vân ngủ cùng giường. Chữ Hán: 先主就袁紹,雲見於鄴。先主與雲同床眠卧 (Phiên âm: Tiên Chủ tựu Viên Thiệu,Vân kiến vu Nghiệp 。Tiên Chủ dữ Vân đồng sàng miên ngọa)
  18. Trần Thọ, Tam quốc chí, Thục thư 6, Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện - Triệu Vân truyện: (Tiên chủ) bí mật sai Vân chiêu mộ được mấy trăm người, đều xưng là bộ hạ của Lưu Tả tướng quân, Thiệu không hề hay biết. Chữ Hán: 密遣雲合募得數百人,皆稱劉左將軍部曲,紹不能知 (Phiên âm: mật khiển Vân hợp mộ đắc sổ bách nhân,giai xưng Lưu tả tướng quân bộ khúc,Thiệu bất năng tri ).
  19. Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 646
  20. 1 2 Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 111. Các sử gia căn cứ theo truyện Lý Điển. Lý Điển tham gia trận này trước trận Nghiệp Thành (204). Gia Cát Lượng đến theo Lưu Bị từ năm 207
  21. 1 2 3 Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 650
  22. Ngụy thư - Chư Hạ Hầu Tào truyện: Khi theo đi đánh Kinh Châu, truy đuổi Lưu Bị ở Trường Bản, bắt được xe truy trọng và hai con gái của Bị, thu gom được binh tốt tản mát của Bị. Lại tiến đến thu hàng Giang Lăng, rồi theo về Tiêu huyện. Năm Kiến An thứ mười lăm chết. Văn Đế lên tức vị, truy thụy cho (Tào) Thuần là Uy hầu.
  23. Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 647
  24. Nay là Giang Bắc, Tứ Xuyên
  25. Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 648
  26. 1 2 Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 649
  27. Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 651
  28. Dịch Trung Thiên, sách đã dẫn, tr 239
  29. Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân, sách đã dẫn, tr 649-650
  30. 1 2 Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 253
  31. Lê Đông Phương, sách đã dẫn, tr 254-255
  32. Dịch Trung Thiên, sách đã dẫn, tr 195, 241
  33. “Tam Quốc Diễn Nghĩa hồi 41”